Dagelijks worden groten stukken tropisch regenwoud vernietigd. Bomen van meer dan 1000 jaar oud gaan verloren. De schade is meestal onherstelbaar. Het voortbestaan van veel plant– en diersoorten hangt aan een zijden draadje. De afname van het regenwoud heeft zelfs invloed op het wereldwijde klimaat. Hoe zit dat? Wat maakt het regenwoud zo uniek? Wat zijn de grootste bedreigingen? En niet onbelangrijk: hoe roepen we de vernietiging van de bossen een halt toe?
Tropisch regenwoud vormt een vochtig, warm en vruchtbaar ecosysteem. Het dichtbegroeid en zeer soortenrijk: het regenwoud herbergt zo’n vijftig procent van alle levende wezens op aarde. Enkele van deze soorten zijn alleen in het regenwoud te vinden. De inheemse volkeren leven in harmonie met de natuur.
Van levensbelang
De tropische bossen worden ook wel de groene longen van de planeet genoemd. Planten zetten namelijk CO2 uit de lucht om in zuurstof. Daarnaast speelt het regenwoud een belangrijke rol in de wereldwijde waterkringloop. Zonder regenwoud zou de aarde een stuk droger zijn. Het beïnvloedt dus ook het klimaat in andere gebieden.
Dit alles maakt dit unieke gebied onmisbaar, maar het is ook erg kwetsbaar. Soorten zijn afhankelijk van elkaar. Elke verstoring van dit evenwicht heeft verstrekkende gevolgen. Wanneer begroeiing wordt gekapt raakt de bodem snel uitgeput.
Kaalkappen en platbranden
Tot zover het sprookje, want helaas is inmiddels ongeveer de helft van het regenwoud verdwenen door menselijke activiteiten. Vele hectares bos tegen de grond gegaan om hardhout te oogsten. Op andere plekken moet regenwoud wijken voor immense palmolieplantages, akkers voor sojateelt (dat gebruikt wordt als veevoer) of grasland om vleesvee te laten grazen. Industriële landbouwbedrijven branden daarvoor enorme stukken regenwoud plat.
Andere boosdoeners zijn mijnbouw, oliewinning, stuwdammen en sluipende vernietiging door het aanleggen van infrastructuur. Zodra ergens een weg ligt, neemt immers de menselijke activiteit toe met alle gevolgen van dien. Eén van die gevolgen zijn bosbranden. Door opwarming van de aarde nemen deze branden ook nog eens in aantal toe. Bij brand komt veel CO2 vrij, wat het broeikaseffect weer versterkt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.
De gevolgen zijn rampzalig. Bij ontbossing komen broeikasgassen als CO2 in de atmosfeer. Door ongereguleerde kap en intensieve landbouw raakt de bodem uitgeput. Als de grond weer wordt vrijgegeven, herstelt het regenwoud meestal niet. Er blijven schrale vlaktes achter waar nooit meer iets zal groeien. Dier- en plantensoorten verdwijnen, sommige zelfs voordat ze ontdekt zijn. Lokale mensen worden van huis en haard verdreven en verliezen zo de plek waar ze al eeuwen leefden.
Multinationals
Spil in het web zijn de multinationals die producten als hardhout, goedkoop vlees, palmolie en soja importeren. Palmolieplantages rukken in steeds meer gebieden op. Het is namelijk een goedkoop ingrediënt en wordt daarom aan veel producten toegevoegd. Denk aan levensmiddelen als koekjes, brood, chocolade, pindakaas en margarine, maar het zit ook in cosmetica en kaarsen. Producten die je elke dag in je winkelmandje belanden.
Ook banken, pensioenfondsen en verzekeraars spelen een kwalijke rol, door te investeren in dubieuze bedrijven. Op die manier financieren zij de vernietiging van het regenwoud.
Als individu heb je beperkte invloed. Het systeem moet op de schop. Overheden en grote bedrijven zijn aan zet. De politiek moet strenge eisen stellen en toezien op naleving ervan, bedrijven moeten kun verantwoordelijkheid nemen. Samen moeten zij hun macht inzetten om de keten te verduurzamen. Internationale financiële steun is nodig om bossen te beschermen. Zo wordt het regenwoud gespaard en kun jij ervan uitgaan dat je boodschappen geproduceerd zijn met respect voor mens en natuur.
Wat doet Milieudefensie Arnhem?
Wij verzamelen regelmatig handtekeningen voor bescherming van bossen. Ook verrichten we hand- en spandiensten voor landelijke Milieudefensieacties die te maken hebben met het beschermen van het regenwoud.
Wat kun jij doen? – zes tips
Help je ook mee het regenwoud te beschermen? Deze tips helpen je misschien op weg:
Palmolie – Palmolie helemaal in de ban doen is voor jou als consument bijna onmogelijk, omdat het in 60 procent van de producten zit die je dagelijks gebruikt. Bovendien zijn alternatieven voor palmolie ook geen duurzame en haalbare oplossing. Meer lokale en onbewerkte producten gebruiken is wel een stap in de goede richting, daar zit geen palmolie in. Ook kun je merken vragen over te stappen naar duurzame palmolie die gegarandeerd ontbossingsvrij is. Zo geef je een signaal af en laat je als klant blijken dat je dit belangrijk vindt.
Hout – Keurmerken voor duurzaam hout zoals bijvoorbeeld FSC staan ter discussie. Daarom is tweedehands hout met stip het meest milieuvriendelijk. Koop liever geen tropisch hardhout, maar kies vochtbestendige Europese houtsoorten als eiken, kastanje of robinia. Meer houttips vind je hier.
Dierlijke producten – Eet minder vlees of andere dierlijke producten. De veeteelt is verantwoordelijk voor 80% van de ontbossing. De soja in vleesvervangers of plantaardige zuivel komt overigens niet van plantages in de tropen, maar wordt gewoon in Europa geteeld. Dat kun je dus gerust eten.
Petitie – Milieudefensie roept via petities overheden en bedrijven bij de les. Kijk voor de meest actuele actie op de algemene website van Milieudefensie en teken de lopende petitie.
Duurzame bank – Stap over naar een duurzame bank die niet investeert in bedrijven die in verband gebracht worden met ontbossing. Wil je weten hoe je bank op dit punt scoort? Raadpleeg de Eerlijke bankwijzer.
Natuurorganisaties – Steun acties van goede doelen die bedreigde bossen beschermen, zoals Milieudefensie, Greenpeace en WNF.